Выклік для дэмсіл-2025: як захаваць унутрыпалітычную суб’ектнасць?

Дэмсілы працягваюць узмацняць міжнародны ціск на рэжым Лукашэнкі. У прыватнасці — у кірунку вызвалення палітзняволеных. Аднак санкцыі не прыносяць відавочных вынікаў: беларускія ўлады за кошт падтрымкі Крамля самаізалююцца ад вонкавых уплываў. Лідарства кааліцыі Ціханоўскай сутыкаецца з сур’езным выклікам у выглядзе прэзідэнцкай кампаніі 2025. 

Рэжым адаптуецца да міжнародных абмежаванняў — шмат у чым за кошт палітычнай, дыпламатычнай і фінансава-эканамічнай падтрымкі з боку Крамля. Колькасць зняволеных па палітычных матывах павялічваецца штотыдзень — і ўжо перавышае 1,4 тыс. 

Рэпрэсіўнасць рэжыму развіваецца адпаведна ўнутрыпалітычнай мэтазгоднасці – захавання ўлады кіруючым класам. Дасягнуць мэты ўлада імкнецца праз папераджальныя захады з боку сілавікоў супраць пратэснага руху і дэмсіл (асабліва напярэдадні выбараў 2025). Знешнія чыннікі граюць дадатную ролю ў рэпрэсіях супраць іншадумцаў.

Ціск Захаду і міжнародных арганізацый (як і спробы дэмсілаў узмацніць санкцыі) маюць вельмі абмежаваны ўплыў на рашэнні Лукашэнкі вызваліць палітвязняў або запусціць пэўную лібералізацыю, у тым ліку з-за:

• нязначных сувязяў (палітычных, фінансава-эканамічных і дыпламатычных) кіруючага класа з заходнімі сталіцамі,
• кампенсацый Крамлем стратаў ад санкцый,
• напружанай сітуацыі ў рэгіёне ў сувязі з вайной ва Украіне.

Акно магчымасцяў для вызвалення палітзняволеных можа з’явіцца ў выпадку:

• аднаўлення кіруючым класам упэўненасці ў татальным кантролі над палітычным працэсам, знішчэнні пратэснага руху і маргіналізацыі ўплываў сваіх апанентаў;
• змяншэння ролі расійскага фактару ва ўстойлівасці рэжыму Лукашэнкі;
• і, наадварот, відавочнай пагрозе ўладзе Лукашэнкі з боку Крамля.

Пры гэтым дэмсілы працягваюць губляць уплыў на ўнутрыпалітычны парадак дня, а таксама сувязь з аўдыторыяй унутры краіны.

З аднаго боку, канцэнтрацыя на санкцыйнай рыторыцы, ухіленне і ігнараванне ўнутрыпалітычнага парадку дня (у тым ліку прэзідэнцкай кампаніі) абмяжоўвае аўдыторыю дэмсіл унутры краіны.

З іншага боку, кааліцыя Ціханоўскай імкнецца кансалідаваць апанентаў рэжыму і, адпаведна, адлюстроўвае настроі сімпатызантаў, якія прытрымліваюцца байкотна-ультыматыўных пазіцый. Гэта абумоўлівае канцэнтрацыю на тэматыцы палітзняволеных, падтрымцы грамадзянскай супольнасці і дыяспар.

Такім чынам, падчас аўтарытарнай рэакцыі дэмсілы маюць крайне абмежаваны ўплыў на развіцце ці спыненне рэпрэсіўнасці рэжыму. Аднак у дэмакратычным руху павялічваецца запыт на карэкціроўку падыходаў кааліцыі Ціханоўскай да ўнутрыбеларускага парадку дня.