Піраміда Лукашэнкі: дылема дзвюх вяршынь

Кіруючы клас завяршае маштабнае абнаўленне прадстаўнічых органаў рэжыму. На вяршыні піраміды мусіць з’явіцца новы інстытут – Усебеларускі народны сход (УНС) – з адфільтраваных і найбольш адданых прыхільнікаў Лукашэнкі. Аднак за чатыры гады пасля крызісу 2020 палітык аднавіў status quo. І гэта наўрад ці штурхае яго пераразмяркоўваць асабістыя паўнамоцтвы на карысць калектыўнага органа. 

У выканаўчай і прадстаўнічай вертыкалі адбываюцца маштабныя кадравыя ракіроўкі. Пасля крызісу 2020 года вышэйшае кіраўніцтва Беларусі ўзмацніла патрабаванні лаяльнасці да прэтэндэнтаў на кіраўнічыя пасады. У выніку маштабныя праверкі кандыдатур у тыя ці іншыя рэжымныя органы могуць зацягваюць кадравыя рашэнні.

Цэнтрвыбаркам зарэгістраваў кандыдатамі ў члены Савета Рэспублікі 56 чалавек. Іх плануецца кааптаваць у верхнюю палату Нацыянальнага сходу.

Кіруючы клас праводзіць маштабную кампанію па рэкрутацыі чальцоў Усебеларускага народнага схода. Гэта 1200 чалавек, што мусяць прайсці праз сіта праверак на лаяльнасць рэжыму. У дадатак фармуецца прэзідыум УНС з 15 функцыянераў на чале са старшынёй.

Лукашэнка спрабуе пераглядзець і зменшыць ролю УНС ва ўладнай сістэме. Пасля аднаўлення status quo па выніках чатырох гадоў аўтарытарнай рэакцыі, палітык разлічвае захаваць персаналісцкі характар рэжыму.

На нарадзе з прэм’ер-міністрам Лукашэнка падкрэсліў шараговасць 7-га склікання УНС. І гэта пры тым, што орган набыў канстытуцыйны статус і істотныя паўнамоцтвы па выніках нефармальнай дамовы з наменклатурай. Пагадненні замацаваліся лютаўскім рэферэндумам 2022 г.

УНС з’яўляецца своеасаблівым выклікам для асабістага кіравання Лукашэнкі. Аўтакрат разлічвае ўбудаваць гэты “вышэйшы прадстаўнічы орган” у персаналісцкую сістэму ўлады, але пакуль не мае цэласнага бачання, як гэта зрабіць.

Нельга выключаць, што палітык разлічвае на ашаламляльныя лічбы падтрымкі на прэзідэнцкіх выбарах 2025, натхніўшыся выбарамі ў Расіі. У такім разе, праект па перадачы паўнамоцтваў УНС як калектыўнаму органу можа быць замарожаны на нявызначаны тэрмін.

Такім чынам, Лукашэнка імкнецца дэвальваваць ролю УНС дзеля захавання асабістай манаполіі на ўладу.