Датэрміновыя выбары Лукашэнкі: ніколі такога не было — і вось зноў

Заявамі аб транзіце ўлады Лукашэнка спрабуе пазбегчы ранняй палітызацыі грамадства напярэдадні выбараў–2025. Хутчэй за ўсе, кіруючы клас абраў адным з найбольш верагодных сцэнароў правядзенне прэзідэнцкай кампаніі датэрмінова – у лютым 2025-га. Аўтакрат разлічвае на камфортныя ўмовы пераабрання: працяглыя святы наўрад ці спрыяюць актывізацыі грамадства, а зімовыя халады – актыўным пратэстам з боку апанентаў.

Лукашэнка перыядычна робіць заявы наконт змены ўлады. Гэта некалі адбудзецца, але, хутчэй за ўсе, з натуральных прычын або па выніках ціску і прымусовага адхілення дыктара ад улады. Ужо з пачатку 2000-х аўтакрат рэгулярна і часцей за ўсе напярэдадні выбараў заяўляў аб стоме ад знаходжання на пасадзе прэзідэнта. Аднак кожныя наступныя выбары палітык падаўжаў тэрмін паўнамоцтваў. Нават насуперак волі грамадства і маштабным пратэстам аўтакрат чапляўся за прэзідэнцкі фатэль.

У дадатак у кіруючым класе складваецца тэндэнцыя, якая супярэчыць уладнаму транзіту — фарміруецца культ асобы Лукашэнкі. Палітык цягам апошніх трох гадоў вярнуў сабе усю паўнату ўлады пасля палітычнага крызісу-2020. Гэта адбылося насуперак чаканням дзяржапарату, бо ў кіруючым класе разлічвалі на паступовы транзіт улады, аднак надзеі не спраўдзіліся.

Хутчэй за ўсе, дыктатар з дапамогай заяў аб змене ўлады спрабуе прадухіліць палітызацыю грамадства. Такая рыторыка Лукашэнкі мае на мэце не раздражняць загадзя насельніцтва. Частка людзей стамілася ад доўгага знаходжання аўтакрата ва ўладзе, аднак знаходзіцца ў дэпалітызаваным стане. У дадатак падобная рыторыка дэзарыентуе апанентаў рэжыму, якія зацягваюць з выпрацоўкай стратэгій паводзін падчас выбарчай кампаніі.

Паводле заяў BYPOL кіруючы клас плануе правесці выбары ў лютым 2025 года. Яшчэ на пачатку лета Лукашэнка ўмацніў антыкарупцыйную рыторыку. Пры гэтым аўтакрат часта распачынае змагацца з карупцыяй напярэдадні выбараў для падвышэння асабістых рэйтынгаў.

Напярэдадні выбараў Лукашэнка запускае працэс вызвалення палітзняволеных. Кіруючы клас спрабуе стварыць спрыяльныя ўмовы для актывізацыі кантактаў з заходнімі краінамі і абнаўлення легітымнасці.

Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі часта праводзіліся датэрмінова. Тэрміны ссоўваліся, каб стварыць камфортныя для Лукашэнкі ўмовы ў правядзенні кампаніі. Напрыклад, у 2006-м выбары прайшлі 19 сакавіка – на чатыры месяцы раней за законную дату. Цалкам верагодна, што і ў гэты раз Лукашэнка абраў сцэнар ссоўвання выбараў на пяць месяцаў раней за тэрмін. Так, кіруючы клас ужо мае паспяховы вопыт правядзення двух электаральных кампаній у лютым – рэферэндум (27.02.2022), а таксама выбары ў Нацыянальны сход і мясцовыя саветы дэпутатаў (25.02.2024).

Такім чынам, адным з найбольш верагодных сцэнароў прэзідэнцкай кампаніі выпадае яе правядзенне ў першым квартале 2025 года.